Эртний Атлантидийн домог
Эртний Грекийн vеэс эхлэлтэй энэ таамаг нь нууц зvйл сонирхогчдын анхаарлыг татсаар ирсэн билээ.
Энэ таамаг нь 2 мянга 500 гаруй жилийн тvvхтэй. Атлантчидын тухай анх
эртний Грекийн филосифч Платон бичиж тvvнд тулгуурлан орчин цагийн
судлаачид тэрхvv живсэн арлын талаар ажиллаж байна. Атлантидын талаар
Платон "Критий", "Тимей" хэмээх бvтээлд єгvvлсэн байдаг аж. Тэдгээр
бvтээлд Платоны євєг дээдэс Критий эртний Грекийн мэргэч Салон
Египетийн нэгэн удгантай ярилцсан тухай дурьдсан байна.
Энэ яриа манай эрэн vеийн 6-р зуунд болж аварга том бєєгнєрєлтийн цаана
Атлантида хэмээх аугаа их улс байгаад аймшигт сvйрлийн уршгаар vгvй
болсон тухай Египетийн ариун єгvvлэмжид тулгуурлан нэгэн Египет хvн
ярьсан ажээ. "Тимей" бvтээлд дурьдахдаа "... Танай хэлээр бол
Геракловын бєєгнєрєл гэх далайн нэгэн хоолойн ємнє арал байсан ба
хэмжээ нь Ази, Ливийг нэгтгэсэн хэмжээтэй. Атлантида гэсэн нэртэй тэр
арал дээр хаадын холбоо ноёрхож Ливээс Египет хvртэл, Пиррен хvртэлх
Европийг эзлэн байгаад хожим нь их газар хєдлєлт, уул усны vерээр
далайд живэн vгvй болсон. Тvvнээс хойш тэрхvv арлын байсан газрын далай
тэнгисийн хэсэгт аугуу их лаг шаврын ертєнц бий болсноос далайн хєлєг
онгоц єнєєг хvртэл явдаггvй байна" гэжээ. Мєн "Критий" хэмээх бvтээлд
"Есєн мянган жилийн тэртээ Геракловын бєєгнєрєлийн нэг талд дээр
дурьдсан Ливи, Азитай тэнцэх хэмжээтэй хожим нь газар хєдлєлтийн
уршгаар сєнєж єнєєг хvртэл хєлєг онгоц явах боломжгvй болсон.Атлантида арлын хаадын хvмvvс нєгєє талд манай улс /Єнєєгийн Афин/-ын
хооронд их дайн болсон байна" гэсэн байна. Бvр эрт дээр vеэс Атлантида
байсан эсэх талаар хvмvvс маргаантай явж ирсэн. Атлантида оршин тогтнож
байсан гэж Бага Плиний, Сицилийн Диодор нар vзэж байхад Аристотель
газар зvйч Страбон нар vгvйсгэдэг байна.Энэ тухай маргаан єнєєг хvртэл vргэлжилсээр Атлантидын асуудлаар гарсан
нийтлэлийн тоо таван мянгаас давж, Атлантидын оршиж байсан байрлалын
таамаглал арав гарчээ. Уг асуудлаар судлаач нэр зvvсэн ашиг хонжоо
хайгчид олширч жинхэнэ шинжлэх ухаанч судалгаа шинжилгээ алдагдахад
хvрснийг эрдэмтэн А. Горесловский тэмдэглэж энэ нь эртний соёл
иргэншлийн тухай нэн сонирхолтой судалгааны ажилд уршиг тарьж мэдэхийг
сануулсан байна. "Атлантидыг судлагч мэргэжилтнvvд "Атлантуудын vvсэл
нь хосгvй мэргэн, гайхамшигтай мэдрэмж бvхии сансрын гийчид байсныг
дэлхийн бvх ард тvмэнд сонордуулжээ. Платон Атлантидыг бvхэл бvтэн тив
бус арал байсныг тэмдэглэсэн.
Атлантидын соёл иргэншил сvvлийн зууны vеийнх бєгєєд эртний Египет,
Хеттууд, Микен, Инда, Месопотамынхтай тєстэй ажээ. Атлантууд хаан,
удгантай, дайн хийдэг, жадаар зэвсэглэдэг, хэлний бурхан шvтдэг, суваг
байгуулан тариа тарьж, далайн хєлєг бvтээж, зэс, хар тугалга, хvрэл,
алт, мєнгє, металл боловсруулдаг байж. Харин тємєр боловсруулдаг тухай
Платон дурсаагvй єнгєрсєн байна. Атлантид манай эриний ємнєх 9000 онд
оршин тогтнож "Египетчvvд уг vйл явдлын тухай бичиж vлдээсэн",
"Грекчvvд гавьяа байгуулсан" гэх таамаглал эргэлзээтэй нь мэдээж. Доод
Египед соёлын мєр гарсан vе бол манай эриний ємнєх 5000 орчим жилийн
ємнє, Грекэд грек хэлээр яригч хvмvvс манай эриний ємнєх 2000 жилийн
тэртээ бий болсон гэж vздэг билээ. Иймд Атлантууд манай эриний ємнє
9600 онд тэр vед байхгvй байсан Грекvvдтэй байлдсан байж таарахгvй учир
Атлантидын оршин тогтнож байсан хугацааг Платоны єгvvлсэнтэй
харьцуулахад тэр хугацаа манай эриний ємнєх 2000 жилээс цааш байх
боломжгvй юм. Платон єгvvлсэнчлэн Атлантид аварга том бєєгнєрєл буюу
Гибралтарын хоолойны чанад дахь Атлантын далайн дунд хавьд байхаар
байна. Азор, Канар, Багамын арлууд живсэн эх газрын vлдэгдэл гэж vздэг.
1898 онд Европ Америкийг телеграп холбоогоор холбох шугам тавьж байх
vед Азорын арлаас хойш 560 мильд францын хєлєг онгоц далайн ёроолоос
том чулуу гаргасан нь судалгааны дvнгээр галт уулын шилэн тєрлийн
хайлмагийн тасархай байжээ. Уг нь ийм хайлмаг хуурай газар агаарын
даралт дор бvрэлдэх учиртай. Тэр хайлмагийг радио устєрєгчийн аргаар
судалж vзэхэд манай эриний 13 мянга орчим жилийн ємнєх домогт галт
уулын дэлбэрэлтийнх болох нь тогтоогджээ. 1979 онд Зєвлєлтийн эрдэм
шинжилгээ судалгааны "Москвагийн Их Сургууль" хэмээх усан онгоц Ампер
гэдэг усан доорх уулын хэд хэдэн гэрэл зургийг авсан байна. Тэдгээр
зурагт ямар нэг хиймэл байгууламжийн vлдэгдэл байгаа мэт байсан боловч
тvvний нууцыг тайлаагvй харин ч зурагт гарсан зvйл далайн ёроолын
гvдгэр товгор гадаргуу байсан байж болох гэжээ. Америкийг нээсний дараа
энэ эх газар бол нєгєєх Атлантид байна гэж Фрежис Бекон таамаглал
дэвшvvлсэн.1922
онд X. Шультен Испанийн нутаг дахь Гвадалквивир голын сав газар орших
эртний далайчдын Тартесс хот бєгєєд тэр хот манай эриний ємнєх 500
жилийн тэртээ далайд живсэн ба чухам тэр бол Атлантид гэжээ. 1930 онд
А.Геррман Атлантид бол єнєє vеийн Тунисын нутагт байсан ба одоогийн
Сахарын цєл болсон гэсэн таамаглал дэвшvvлсэн. Францын эрдэмтэн Ф.Гидон
Атлантидын домгийг Францын баруун хойш эрэг далайд живсэн vйл явдалтай
холбон vзсэн байна. Энэ таамаглалыг 1997 онд Оросын газар зvйн
нийгэмлэгийн гишvvн, эрдэмтэн В.Кудрявцев хєгжvvлж Франц, Ємнєд Английн
хоорондын хойт Тэнгисийн Кельтийн хvзvvвчийг Атлантид холбон vзсэн
байна. Энэ хvзvvвч их гvнзгий бус эрэг хавь нь далайд живсэн эх газрын
шинжтэй, тєвд нь усан доорх ёроол Литтл Сол хэмээх байршил нь
Атлантидын нийслэл хот толгод дээр далай тэнгисээр хvрээлэгдсэн байжээ
хэмээн таамаглажээ. Кудрявцевын таамаглалаар Атлантид арал байгаагvй,
Европ тивийн хэсэг байсан аж. Эртний Египетийн хэлэнд "газар", " арал"
гэж ялгах хэллэг байгаагvй юм байна
Мєсєн эрин дуусч далайн тvвшин дээшлэхэд тэр vеийн єндєр соёл
иргэншилтэй Атлантид байрлаж байсан Европийн баруун хэсэг усанд автсан
байна. Далайн тvвшин дээшилснээр Атлантид сєнєсєн тухайд байнгын
маргаантай явж ирсэн. Далайн тvвшин хэд хэдэн мянган жилийн туршид янз
бvрийн хурдтай дээшилсэн. Далайн тvвшин дээшилж живсэн гэдэг таамаглал
нь Платоны "Атлантид нэг аймшигт єдєр, нэг аймшигт шєнє сєнєсєн"
гэсэнтэй зєрчилдєж байдаг байна. Платон цааш єгvvлэхдээ "Дараа нь
аймшигт газар хєдлєлт болж дайн байлдаан газар шороотой холилдон
замхарч нэг єдєр, нэг шєнє Атлантид далайд живэн алга болсон" гэсэн
байна. Гэхдээ тэр сvйрэл ганц єдєр, шєнє болоод єнгєрєєгvй бололтой.
1988 онд Америкийн эрдэмтэн X. Хайнрихын мєсєн эриний сvvлийн vед
одоогийн Канадын
нутгаас аварга мєсєн уул хойт Атлант хамгийн багаар бодоход зургаан
удаа шилжсэн байна. Ийнхvv олон сая куб метр мєс далайн тvвшинг
дээшлvvлсэн нь мэдээж.
Германы эрдэмтэн Юрген Шпанут 1953 онд Атлантид Балтын тэнгист
Гельголанд арлын ойролцоо байсан, 8 метрийн гvнд усан доор байрлах
Штейнгрунд єндєрлєгт сєнєсєн байгууламжийн vлдэгдэл байсан гэжээ.
Америкийн эрдэмтэн Рэнд Флем Ат Атлантид бол Антарктид гэсэн таамаглал
дэвшvvлж Плантоны єгvvлсэн "Атлантидаас бусад аралд очиход хялбар,
тэнгис далай эмжигдсэн эх газар харагдана, харин нєгєє талд Гибралтарын
нарийн хоолой байна" гэснийг иш татсан байна. Флем Ат Атлантид
Антарктикт байсан гэж таамаглаад тэндхийн байрлалын хоорондоо ижил
тєстэй болохыг харьцуулан єгvvлжээ. Гэхдээ эртний Египетийн газрын
зурагт Атлантидыг Атлантын далайд байгаагаар зурсныг Флем Ат алдаа
гэсэн боловч Платон тэр байрлалд итгэдэг байжээ. Эртнээс нааш Антарктид
50 сая жилийн тэртээгээс мєсєєр хучигдмал гэж vзсэн. 1990 онд геологчид
Антарктидын мєсєн дороос 2-3 сая жилийн настай мод илрvvлжээ. 1513 онд
зохиогдсон алдарт Пири Рейсийн газрын зурагт Антарктикийг мєсгvйгээр
дvрсэлсэн байдаг. 1531 онд хийгдсэн Оронтия Финнея-гийн газрын зурагт
Антарктикийг уултай, гол устайгаар харуулсан. Иймд хvн тєрєлхтний
дурсамжид Антарктик мєсгvй байснаар тєсєєлєгдєн vлдсэн ба харин
Атлантид-Антарктикт тохиолдсон аугаа их сvйрэл болж газрын туйлын бvс
шилжин єєрчлєгдсєн байж болох талтай гэж vздэг байна. Єнєє vед арай
илvv vндэслэлтэй таамаглал бол Атлантид Эгийн тэнгис дэх Санторин арал
байж болох ба эндээс тvvх, археолог, геофизикийн олдвор ихээр илэрсэн
байдаг.
1780 онд Италийн эрдэмтэн Бортолли Атлантид газрын дундад тэнгисийн
зvvн хэсэгт байсан гэдэг. 19-р зууны эцсээр Францын эрдэмтдийн
малталтын дvнд Санторин арал анхаарал их татсан. Санторин арлын тєв
хэсэг олон жилийн ємнє усанд живсэн ба vлдэгдэл нь єнєєгийн Тира,
Тирасия, Аспрониси хэмээх гурван арал байдаг. Археологийн олдвороос
vзвэл энд нэлээд соёл иргэншилтэй байсан нь харагддаг. Санторин арал
дээр амьдрагсад хэмжих, тооцох аргатай, шохой олборлож барилга
байгууламж барьсан, хананд дvрс сийлсэн ул мєр байдаг. Хєдєє аж ахуй
хєгжсєн, нэхмэл, ваарын урлаг байсан байна. Санторин Критоминойн соёл
иргэншлийн тєв байсан бололтой. Манай эриний ємнєх 1500-аад жилийн
тэртээ соёл иргэншил цэцэглэж Критийн амьдрагчид металл боловсруулан
арилжиж байсан байна. Крит бол Европийн хамгийн анхны металл
боловсруулах тєв байсан гэж vздэг. Критийн газар эзэмшилт Атлантидын
газар эзэмшлийн талаар Платоны бичсэн хоёр нийтлэл байдаг. Нийгэм,
соёлын амьдралын хувьд ч ижил тєстэй зvйл олон байдаг байна.Крито-Минойн
улсын нийслэл Кносс буюу Гомерын алдаршуулснаар "Аугаа их хот" байжээ.
Критийн флот ноёрхож, єргєн худалдаа, арилжаа, олон удаагийн аян дайн
Крит улсыг хvчирхэгжvvлж байжээ. Манай эриний ємнєх 1580-1500 оны vед
Афины хаан Критийн хаан Миност ялагдаж Афинчууд тєлбєр тєлєх болсон
байна. Харин тєдєлгvй Критийн соёл иргэншил гэнэт vгvй болжээ. 1972 онд
эрдэмтэн Л.Фигуй Платановын Атлантид Эгийн тэнгисийн сав газар байсан
ба геологийн сvйрлээр живсэн ба тэр арал нь Санторин байж болох ба
тvvний нэг хэсэг нь далайд живж нєгєє хэсэг нь галт уулын зузаан
хайлмагаар хучигдсан байна. 1909 оны 1-р сарын 19-нд Лондонгийн "Таймс"
сонинд нийтлэл гаргаж Атлантидын тухай Платановын єгvvлэмж нь Крито
Минойн соёл иргэншлийн мєхлийн тухай уран зохиол философийн тууж юм
гэжээ. Цаашдын малтлага, судалгааны ажил манай эриний ємнєх 1520 онд
Санторинд галт уулын дэлбэрэлт болж арлын тєв хэсэг усанд живж,
дэлбэрэлт бvх газрын дундад тэнгист аймшигт сvйрэл авчирсан байна.
Хамгийн их сvйрэл Минойн улсад тохиолдож хєдєє аж ахуй, газар галт
уулын vнс нурманд хутгалдаж, аварга их давалгаа хот суурингуудыг далайд
живvvлжээ. Солоны Египетийн удгантай ярилцсан Атлантид 9000 жилийн
тэртээ мєхсєн тухайд хэрхэх вэ? Хэрэв их сvйрэл манай эриний ємнєх 1500
жилийн тэртээ болсон бол Атлантидын мєхєл 9000 бус 900 жилийн ємнє
болсон байж таарах. Ийм алдаа нь судлаачдын vзэж байгаагаар Египет,
Грект хэрэглэгдэж байсан цаг тоо тодорхойлох системийн ялгаатай
холбоотой аж. Ингээд нєгєє Атлантидын нууц тайлагдсан уу гэвэл хэн ч
хариулж чадахгvй. Гэхдээ " Крито-Минойн" таамаглал Платоны єгvvлснийг
бvхэлд нь тайлсан боловч асуулт vлдсэн хэвээр, тэдгээрийн хамт таавар,
таамаглал хамтдаа байсаар…
